Chuyên mục: tản văn

Hôm nay, tuyết rơi đầu mùa. Những bông tuyết trắng đang rơi lẫn cùng cơn mưa nặng hạt.

Mới cuối tháng Mười một mà tuyết đã rơi rồi sao. Tôi ngỡ ngàng. Có lẽ trời thương nên cho tuyết rơi sớm để kẻ lữ khách sắp rời xa chốn trọ được thưởng ngoạn lần cuối cái tuyệt cảnh của mùa đông. Tôi nhìn xuống những luống bắp cải còn chưa kịp cắt, tuyết đã đọng trắng từng hàng. Nghe nói trên miền Bắc, tuyết rơi dày lắm. Đó là một chuyện lạ. Vì tuyết đầu mùa thường mỏng manh và lẹ làng tan biến khi nắng sớm lên cao. 

Chớm trưa, trời đã quang hẳn. Tôi dạo một vòng qua những con đường cũ. Những chiếc áo bông dày xột xoạt. Những hơi thở trắng đặc như khói thuốc. Những cành trơ trụi lá in mình trên nền trời đục. Những người đàn bà ngâm bắp cải làm kim chi gọi nhau cười lanh lảnh. Mùa đông đã về thật rồi. 

Sau bữa cơm tối, tôi rửa chén. Nước như băng làm tê cả hai bàn tay. Tôi chợt nhớ mẹ. Ngày xưa, mùa đông ở Đà Nẵng cũng lạnh. Cỡ tháng Chín tháng Mười trời thường mưa bão. Đến gần Nô-en thì đã cóng cả chân tay. Mỗi lần cả nhà ăn tối xong, mấy cha con đi nghỉ còn mẹ phải ra sau hè rửa chén. Nước giếng lạnh. Mẹ cứ hay sai tôi nấu sẵn cho bà một nồi nước nóng, khi rửa, tôi phụ pha ra cho hẩm. Có hôm nước nóng hết giữa chừng, mẹ cũng ráng chịu mà rửa cho xong. Chắc lúc đó, tay bà cũng lạnh lắm.

Jochiwon, tháng Mười một, 2018

Người lữ khách về đến đầu làng thì trời đã đứng bóng. Chàng ngồi tạm xuống bên gốc đa ven đường để nghỉ mát. Những bóng nắng tròn lồng vào nhau long lanh đổ trên áo chàng.

Xa có người đang đi lại. Một anh nông dân vác trên vai cái cuốc còn dính mấy miếng đất bùn. Chàng nhận ra người bạn năm cũ. Người bạn mà ngày xưa đã từng giúp đỡ chàng thật nhiều trong cuộc mưu sinh ở làng. Chàng mừng, người bạn cũng mừng. Cả hai rối rít hỏi chuyện đời nhau. Chàng cứ ngỡ như đang sống lại những ngày tháng cũ, trong tình làng, nghĩa xóm, trong sự thương yêu của mọi người.

Nhưng rồi, chàng khựng lại. Cũng chính vì tình thương ngọt ngào kia mà chàng phải rời bỏ ngôi làng để đi tìm chí nguyện của đời mình. Vì trong thâm tâm chàng nhận thấy rằng dẫu đắm say trong vị ngọt của tình người nhưng cõi lòng chàng có bao giờ thật sự hạnh phúc.

Một thế hệ mới đã sanh trưởng chỉ trong mấy năm chàng phiêu bạt. Phần nhiều những người bạn cũ nay đã lập gia đình, và yên vui với cuộc đời hiện tại. Có những người đồng môn năm xưa đã ấp ủ với chàng bao nhiêu lý tưởng cao đẹp. Những lý tưởng ấy, dường như nay đã khép lại trong tâm trí họ, và trở thành những mộng tưởng mà một ngày nào đó, họ sẽ trao truyền lại cho thế hệ trẻ đang lớn lên để chúng tiếp nối. Chàng thấy những người bạn của chàng đang quá bận rộn. Họ quay cuồng với cuộc sống để cố biến những mộng tưởng kia trở lại thành lý tưởng. Cái vòng tròn ấy cố nhiên là không có lối thoát.

Còn chàng, chàng đang sống cuộc đời của một người lữ khách. Những lý tưởng ngày cũ cũng đã phai sờn đi ít nhiều với bụi đường gió cát. Chàng hiểu lòng chàng, nên càng cảm thông hơn cho những người bạn thuở thiếu thời kia. Chỉ có điều, tiếng du dương của những lời hát ca ngày cũ đã không còn làm chàng say mê, và tiếng kẽo kẹt của luỹ tre làng như đang làm cho chàng thêm phân vân.

Vậy, điều gì của thực tại đã khiến chàng không cảm thấy bằng lòng ?

Viết vào tháng Ba, chỉnh sửa lại vào tháng Tám, 2018
Trí Như

Người con gái mỉm cười, để lộ hàm răng trắng đều giấu một phần sau mái tóc đen dài buông lất phất. Ánh sáng yếu ớt hắt ra từ cửa sổ làm nụ cười của nàng thêm mềm mại. Trong cái chập choạng của sáng và tối, ánh mắt nàng sâu và đằm thắm hơn. Chàng chẳng hiểu vì sao nàng cười, và cũng không biết nụ cười ấy có dành cho mình hay không. Nhưng giữa cái căn phòng lạnh ngắt ấy, chỉ có hai người.

Nàng ngồi, xích ra cuối giường, tay gác lên gối, trầm ngâm. Vẻ lặng im càng làm nàng thêm dịu dàng quá đỗi. Nhưng dường như, một nỗi buồn đang len lỏi qua từng ngón tay buông. Nàng chẳng cần nói một lời mà cả hai như muốn khóc. Nàng đưa mắt ra xa, khẽ nhìn cánh cửa nơi cuối phòng. Nàng chẳng muốn kể lể thì phải. Mà có đi chăng nữa, chắc gì cái căn phòng chật hẹp kia đủ chỗ cho tâm sự của nàng.

Có lẽ, chàng thương nỗi buồn của nàng, đúng hơn là thương nàng. Vẻ đẹp của người thiếu nữ có khác gì như giọt sương mai — mỏng manh và chực chờ rơi rụng. Nhưng ở nàng, giọt sương ấy còn mặn như một giọt lệ sầu. Chẳng cần nàng phải thổ lộ, chỉ cần nhìn nụ cười, chàng cũng hiểu phần nào.

Thật lòng, chàng không thích nụ cười của nàng. Chàng thấy trong ấy dấu diếm một quá khứ mà nàng muốn quên lãng. Nàng cười chẳng bao giờ ra tiếng, cùng lắm chỉ là một vài âm thanh khúc khích. Có lần, nàng buộc miệng:

– Em cười mà nghe như con nít khóc ấy, anh nhỉ?

Jochiwon, tháng Ba, 2018
Trí Như

Người lữ khách dừng chân. Chàng ngồi xuống bên một lối mòn vắng, đăm chiêu nhìn về phía cánh rừng xa. Chiều xuống chậm theo từng cơn gió lạnh. Gió đầu hạ còn dư âm chút tiết mùa xuân. Nhìn xuống vực sâu từ đây sang mé rừng bên kia, chàng bỗng thấy lòng khơi những nỗi chênh vênh. Gió mải miết lay cánh rừng xào xạc.

Không phải chàng sợ cái vực sâu thăm thẳm kia mà thấy lòng chếnh choáng. Chàng chỉ thoáng buồn cho những mảnh đời chàng đã gặp qua. Mà cũng không phải buồn nữa, đúng hơn là thất vọng. Nỗi thất vọng càng làm cho hành trình phía trước thêm cô độc. Nhưng cô độc là cô độc với thế nhân này thôi. Còn bạch vân, còn rừng già, và còn cả con gió — như chiều hôm nay — đang vỗ về chàng.

Chàng nhớ lại những người bạn đường từ thuở lang bạt cho đến ngày theo đuổi chí tang bồng. Ôi thế nhân lòng người thay đổi. Nhưng, có phải chăng lòng người thật sự đổi thay. Không, không phải. Lòng người vẫn vậy. Bản chất của lòng người vẫn vậy. Chỉ có sự cảm niệm của chàng về lòng người là thay đổi.

Người lữ khách nhớ rõ từng con dốc chàng đã đi qua trong hành trình của mình. Ở mỗi phương trời, chàng thấy ánh trăng đẹp mỗi vẻ khác nhau. Nhưng trăng kia chỉ là một. Như lòng người kia chỉ là một. Chẳng qua chàng chưa có được một ánh mắt từ bi để cảm lòng nhân thế, nên thành ra nhận lãnh lấy sự hoài nghi cho riêng mình.

Chàng nhớ lại lời huấn dụ của Thiên Mục thiền sư ở Hoàng Tước Sơn hôm trước. Người dặn chàng nên nhìn cuộc đời này bằng một ánh nhìn từ bi. Từ bi không phải là xót thương, mà từ bi là hành động của mình đừng để khơi lên lòng bất thiện trong mỗi con người.

Chàng lặng nhìn ánh chiều đang lấp dần vực thẳm. Xa xa, khói lam đã trắng mấy nóc nhà.

Jochiwon, tháng Bảy năm 2017
Trí Như

Những cây hoa anh đào rạo rực nở khi mùa xuân đến. Nhưng rồi cũng rụng tàn thật nhanh theo những cơn gió. Lòng ta háo hức khi cây hoa anh đào ngoài song cửa chớm nụ. Nhưng rồi công việc và những dòng suy tư đã cuốn nỗi mong chờ mùa xuân âm thầm trôi đi mà ta nào hay. Đến khi chợt nhớ lại thì hoa đã tàn. Nhưng lòng ta không hối tiếc, vì có đoá hoa nào đang nở trong lòng ta một cách không vội vàng, không phai tàn.

Hôm lập xuân, trời thật đẹp. Những cơn gió man mác nỗi suy tư trong lòng về cuộc sống, về công việc, về tương lai, và về những nỗi nhớ. Có hôm, mình nhìn ra ngoài cửa sổ, cây hoa anh đào đã nở hồng tự bao giờ. Mình biết, nơi núi rừng xa kia, những mùa hoa cũng đang bắt đầu. Và những chuyến viễn du lại rộn ràng trong lòng.

Bài báo mình đang làm cũng có nhiều thú vị. Đôi khi mình áp lực, mệt mỏi, và lo lắng. Nhưng hơn hết vẫn là những điều thú vị về kiến thức, về khả năng của bản thân mà mình nhận ra qua tiến trình của bài báo. Nó xua tan đi những tự thị về sự yếu đuối và kém hèn. ‘Cười với nắng một ngày sao chóng thế/ nay mùa đông mai mùa hạ buồn chăng?’ Rồi một hôm, mình nhìn ra cửa sổ, cây hoa anh đào hồng đã tàn, cây hoa anh đào trắng đang mong manh trong nắng buổi sớm. Nhưng ta có buồn chăng. Không, ta chẳng lấy gì làm nuối tiếc. Những suy tưởng và những khám phá trong lòng cũng làm ta hạnh phúc như khi đứng ngắm vẻ đẹp của hoa anh đào ánh lên dưới nắng mai.

Núi rừng Kê Long vẫn còn hoang vu và trầm mặc. Ta tưởng mùa xuân ở đây đã tàn như cây hoa anh đào bên ngoài cửa sổ nơi ta rồi chứ. Nhưng không, những cơn gió núi nói với ta rằng mùa xuân ở đây bây giờ mới đến. Hôm sau ta ghé lại, cả chân núi thơ mộng một màu hồng của hoa. Những cơn gió lác đác rải từng cánh hoa lên mái chùa Đông Hạc. Trong cảnh chùa tháp, nắng bỗng mềm hơn trên những cánh hoa rơi, gợi lòng viễn khách hoài niệm về một thời du thủ thuở nào. Nhưng những bước chân đi là thực tại. Ta so thực tại với quá khứ để hạnh phúc thêm với những gì ta đang được ban tặng.

Bước ra khỏi cánh cổng của chốn Thanh tịnh, hàng hoa anh đào vẫn còn trải dài đến khuất tầm mắt. Du khách chen chúc nhau dưới tán hoa, bên chén rượu, hay hoà theo điệu nhạc say sưa của một mùa lễ hội. Ta nghĩ, có lẽ hoa cũng buồn lòng vì nét thanh tao của nó đang bị lấn át bởi sự náo nhiệt của mùa lễ hội. Nhưng hoa vẫn là hoa, vẫn điềm nhiên phụng sự giữa đất trời.

Ta rời núi, ta tạm biệt một mùa hoa, nhưng những câu hỏi về cuộc sống vẫn còn đang bỏ ngỏ, vẫn còn đang chờ chính ta trả lời. Hoa có vội vàng nở và tàn chăng? Có lẽ không, vì nó biết khi đất trời vào mùa nó lại biểu hiện. Chỉ vì ta thấy thời gian đang trôi đi và những mộng ước đang chờ để đạt được nên ta ngỡ hoa đang vội vàng. Nếu ta cũng điềm nhiên và nhiệt thành như đoá hoa kia, thì có lẽ ta cũng sẽ bình an mà hưởng thụ cả những hạnh phúc và khổ đau của cuộc sống này.

Rừng Kê Long, mùa Xuân, 2016